Jaap Hoeksma hüquq filosofu və kitabın müəllifidir Ümumi Bazardan Ümumi Demokratiyaya.
Avropa Parlamenti üçün 2019 seçkilərindən bir il əvvəl, Brüsseldəki siyasətçilərə yavaş-yavaş Avropa Birliyinin yalnız Dövlətlər və Vətəndaşlar Birliyi kimi qəbul edildiyi təqdirdə bir Avropa demokratiyası kimi fəaliyyət göstərə biləcəyini düşünməyə başlayır. Aİ-nin bu qənaətə gəlməkdə çətinlik çəkməsinin səbəbi, Aİ-nin federal bir dövlətə doğru irəliləməsi və ya bir dövlətlərin konfederasiya birliyini qurması barədə mübahisələrdə on illərdir dalana dirənməsidir.
Avropanın gələcəyi ilə bağlı müzakirələrdə yaranmış bu çıxılmaz vəziyyətin nəticəsi AB-nin əvvəllər nə olduğunu və hara getdiyini deyə bilməməsi oldu. Jacques Delors, AB-ni 'tanımlanmayan bir siyasi obyekt' olaraq göstərməyə təşəbbüs göstərərkən, Avropa Komissiyasının prezidenti vəzifəsini davam etdirənlərdən biri José Manuel Barroso, AB-ni 'qeyri-imperiya' olaraq tanımaq fikrini irəli sürdü. Diplomatik kompromisin Avropaya inteqrasiya prosesinin son hədəfi ilə razılaşmamaq barədə razılığa gəlməyə həssaslığı AB-ni qeyri-demokratik olmaqda günahlandıran AB tənqidçiləri tərəfindən ifşa edildi.
İngiltərənin keçmiş baş naziri David Cameron, 2013-cü ildə bir xaricə və ya xaricə referendum təyin etmək qərarını elan edərkən, AB-ni demokratik olmayan bir təşkilat olaraq xarakterizə edərkən, anti-Avropa partiyaları AB-nin bu zəif nöqtəsini daha da istismar etdilər. O vaxtdan etibarən Avropa inteqrasiyasının tənqidçiləri, AB-nin legitimliyini pozmaq üçün təkzib edilmədən istədiklərini söyləyə bildilər. Bu baxımdan Brexit-in dərsi AB-nin ya demokratik olacağı ya da daha da parçalanmasıdır.
Aİ-nin təbiətinin qurulmasında konseptual problem ənənəvi nəzəriyyənin AB üçün yeganə iki variantın ya dövlət olmaq ya da dövlətlər birliyi yaratmaq olduğunu israr etməsi olmuşdur. Əsrlər boyu beynəlxalq siyasi nəzəriyyədə hakim olan sözdə beynəlxalq münasibətlər sisteminə görə demokratiya və beynəlxalq təşkilat terminləri barışmazdır.
Ancaq AB-nin yeniliyi, suverenliyin həyata keçirilməsini bölüşərək bu ikili vəziyyəti aşmasıdır. Bu təcrübə eyni zamanda AB-yə AB vətəndaşlığını təqdim etməyə imkan verdi. Əslində, AB, vətəndaşlarına həm ölkələrinin milli demokratiyalarında, həm də Birliyin ortaq demokratiyasında iştirak etmək hüququ verən dünyada yeganə beynəlxalq təşkilatdır.
Avropa Komissiyası Başçısı Jean-Claude Juncker, Brexitdən dərs alan ilk siyasətçi olduğu üçün etibar edilə bilər. 13 sentyabr 2017-ci il tarixində Avropa Parlamentində etdiyi Birlik Vəziyyəti müraciətində Aİ-ni “eyni zamanda Dövlətlər Birliyi və Vətəndaşlar Birliyi” olaraq xarakterizə etdi və AB-nin daha demokratik olmasının vacibliyini vurğuladı. Təkliflərində təfərrüatlar olmasa da, Aİ-nin yalnız dövlətlər və vətəndaşlar birliyi kimi qəbul edildiyi və təqdim edildiyi təqdirdə, yalnız transmilli bir demokratiya kimi fəaliyyət göstərə biləcəyi prinsipini qəbul etdi.
Keçən həftə Avropa Parlamentinin Strasburqda keçirilən plenar iclasında Prezident Juncker, Parlamentə, Avropa Komissiyasının növbəti prezidentinin seçilməsi və ya təyin edilməsi ilə əlaqədar olaraq özünü Avropa Şurası ilə təşkilati qarşıdurmaya hazırlamağı tövsiyə etdi.
2014-cü ildə Juncker, yeni 'Spitzenkandidaten' və ya aparıcı namizəd proseduru nəticəsində Avropa Parlamenti tərəfindən bu vəzifəyə seçildi. Bu prosedurun AB-nin demokratikləşməsində əhəmiyyətli bir addım təşkil etməsinə baxmayaraq, Hollandiyanın Baş naziri Mark Rutte də daxil olmaqla xeyli sayda hökumət lideri, qapılar arxasında köhnə təyinat üsuluna qayıtmaq istəyir. Aydındır ki, AP, Komissiya Başçısının seçilməsinin demokratik bir müddətin nəticəsi olması barədə qətiyyətlə qərar verir.
7 fevral 2018-ci il tarixli Konstitusiya Məsələləri Komitəsinin transmilli səsvermə siyahılarını təqdim etmək təklifini rədd etməsi qərarı ilə, Parlament özünü yöndəmsiz bir çıxılmaz vəziyyətə salır: milli namizədlərin milli səsvermə siyahılarından seçilməsi üçün mövcud seçki sistemini qoruyaraq Parlament, Avropa Komissiyası başçılığına namizədinin demokratik qanuni olması ilə bağlı iddiasını pozur.
Avropa Parlamenti bu mübarizədə yalnız üzvlərinin seçilməsinə dair 1979-cu il ilk birbaşa Avropa Parlamenti seçkiləri tarixindən etibarən 2007 Lissabon Müqaviləsinin müvafiq müddəalarına uyğun gəldiyi təqdirdə qalib gələ bilər. AP üçün çıxılmaz vəziyyət, üzvlərinin seçilməsi üçün hazırkı milli səsvermə siyahılarının davamını Avropa Komissiyası başçısının seçilməsi üçün daha çox demokratik legitimlik iddiası ilə birləşdirə bilməməsidir.