Bizimlə əlaqə

Azərbaycan

İslam Şərqinin Multikultural Ölkəsi – Demokratik Azərbaycan

Paylaş:

Nəşr

on

Razılaşdığınız şəkildə məzmun təmin etmək və sizin haqqınızda anlayışımızı yaxşılaşdırmaq üçün qeydiyyatınızı istifadə edirik. İstənilən vaxt abunəlikdən çıxa bilərsiniz.

Bu gün, mayın 28-i Azərbaycan tarixinin ən əlamətdar və əlamətdar günlərindən birini qeyd edir - 104th müsəlman dünyasında parlamentli idarəetmə formasına malik ilk demokratik və dünyəvi dövlət olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (ADR) yaranmasının ildönümü, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin deputatı Məzahir Əfəndiyev yazır.

Bu, Azərbaycan xalqının tarixində ölkənin birləşməsini xatırladan ən parlaq səhifələrdən biridir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucuları Məmməd Əmin Rəsulzadə, Fətəli Xan Xoyski, Nəsib Yusifbəyli və başqaları əhalisi olan ölkədə parlamentli respublika qurmaq fikrində idilər. Cənubi Qafqazın dünya müharibəsində həm yoxa çıxan, həm də qalib gələn müxtəlif güclərin qarşıdurması səhnəsinə çevrilməsi ilə Azərbaycan xalqı qonşu millətçilər tərəfindən etnik təmizləməyə məruz qaldı. Eyni zamanda bir qrup mütərəqqi, qərb təfəkkürlü insan müsəlman Şərqində ilk parlamentli respublikanı elan etdi. Beləliklə, 28 may təkcə Azərbaycan tarixi deyil; demokratik və cümhuriyyət dəyərlərini tərənnüm etdiyi üçün bütün regionda mühüm bir tarix olmalıdır. Və bu dəyərlər 21-ci əsrdə bir çox xalqlar üçün bələdçi ulduz ola bilər.

ADR-in inkişaf yoluna rəhbərlik edən və ADR məmurlarının da yaratdığı dəyərlər hətta hazırda dünyanın çatmaq istədiyi qlobal hədəflərin nişanəsidir.

Qısa müddət ərzində əsas dövlət təsisatları yaradıldı və üç idarəetmə qoluna bölündü. Müstəqilliyin altı ayında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti də ölkədəki bütün etnik və dini qrupları özündə əks etdirən parlamenti qeyd etdi. Ən böyük etnik qrupa 80 yerlə – azərbaycanlılar, 21 – ermənilər, 10 – ruslar, 1 – almanlar, 1 – yəhudilər, 1 – gürcülər və 1 yer polyaklardır.

ADR parlamenti tərəfindən qəbul edilən ən diqqətəlayiq qanunvericilik aktlarından biri ümumi seçki hüququna əsaslanan seçki qanunu oldu - beləliklə, bir çox Qərbi Avropa ölkələrindən və ABŞ-dan əvvəl qadınlara seçkilərdə səs vermək hüququ verildi. Qanun bütün siyasi partiyalara seçkilərdə rəqabət aparmağa və parlamentdə proporsional təmsilçilik əldə etməyə icazə verdi. O dövrdəki zəngin və çoxşaxəli siyasi mədəniyyət bütün əsas siyasi qrupları, eləcə də yerli azlıqların - ermənilərin və rusların nümayəndələrini özündə birləşdirən parlamentin inklüziv xarakterində özünü göstərirdi.

Parlamentin işi bilavasitə Azərbaycan Parlamentinin nizamnaməsi rolunu oynayan Əsasnaməsinə uyğun idi. Parlamentin Əsasnaməsinə əsasən, parlamentin birinci iclasından başlayaraq iclaslar mütləq yalnız Azərbaycan dilində keçirilirdi. Digər milli nümayəndələr isə rus dilində danışa bilirdilər.

Parlamentdə təmsilçiliyin yüksək səviyyədə olması, şübhəsiz ki, demokratik dövlətin əsas səbəbi oldu.

reklam

23 ay ərzində ADR hökuməti bir sıra qanunlar qəbul etdi, siyasi, hərbi, hüquqi və iqtisadi islahatlar həyata keçirdi, yeni yaranan Cümhuriyyət 1919-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin və bir çox başqa təhsil ocaqlarının yaradılması ilə təhsilə diqqət yetirdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milliyyətindən və dinindən asılı olmayaraq bütün vətəndaşların hüquq və azadlıqlarına təminat verirdi. Müsəlman dünyasında ilk dəfə olaraq qadınların seçki hüququ var idi və Versal Konfransında Respublika tanındı. Tarixi şəraitə görə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 1920-ci ildə sovet bolşevik işğalı altında müstəqilliyini itirdi. Azərbaycan 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından sonra müstəqillik əldə edib və özünü Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisi elan edib.

Çətinliklərə və maliyyə çatışmazlığına baxmayaraq, Azərbaycan hakimiyyəti 100 gənci Almaniya, Fransa, İtaliya və Böyük Britaniyanın müxtəlif təhsil müəssisələrinə göndərib.

23 aylıq qısa ömür sürməsinə baxmayaraq, ADR bütün dünyada demokratik Azərbaycan ziyalıları üçün böyük məktəb oldu. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Azərbaycan 1991-ci ildə özünü ADR-in varisi elan edərək, ADR-in atributlarını – bayrağı, gerbi və himnini bərpa edərək müstəqilliyini bərpa edib. 1918-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti milli sərvətimiz, Azərbaycan tarixinin ən parlaq səhifəsidir. Növbəti illər, onilliklər isə ölkənin həyatında Azərbaycan xalqının parlaq hadisələri, böyük nailiyyətləri ilə yadda qalan əlamətdar mərhələlərdir. Bütün bunlar birlikdə indiki müstəqil Azərbaycanın iqtisadi, intellektual və mədəni potensialını yaratdı. Xalq Cümhuriyyətinin yaranması və fəaliyyəti bütün dünyaya Azərbaycanın müstəqilliyini, dövlətçiliyini əziz tutan Azərbaycan xalqının azadlıq arzularının gerçəkləşdiyini göstərdi.

Tarixi həqiqətdir ki, Azərbaycan ötən əsrdə iki dəfə dövlət müstəqilliyi əldə etmiş nadir ölkələrdəndir. Azərbaycanın ən yaxın tarixinə, cəmi 30 il əvvəl ölkəmizdə baş verən ictimai-siyasi mühitə, yaşadığımız hadisələrə qısa müddətdə xronoloji ardıcıllıqla nəzər salmaq və bir daha xatırlamaq çox qürurvericidir. çətinliklər hesabına bu gün çox böyük uğurların şahidi olduq.

1991-ci ildə dövlət müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan xalqı Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin zəngin dövlətçilik ənənələrindən istifadə edərək, bu tarixi irs əsasında müstəqil Azərbaycan dövlətini qurdu. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu və memarı, bütün varlığı ilə Vətəninə və xalqına bağlı dünya şöhrətli siyasətçi, böyük dövlət xadimi, ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının müasir tarixində əbədiyaşar oldu.   

Bir daha qeyd etmək yerinə düşər ki, əbədiyaşar liderin adı müasir Azərbaycanın qurucusu kimi Azərbaycan xalqının milli şüuruna həkk olunub. Heydər Əliyev Azərbaycanda böyük ideologiyanın, milli dövlətçilik fəlsəfəsinin, milli mənlik şüurunun formalaşmasının əsasını qoydu və bu, xalq-iqtidar birliyinin sarsılmaz, əbədi və möhkəm təməl üzərində qurulduğunu bir daha təsdiqləyir.

Prezident İlham Əliyev 2003-cü ildən başlayaraq multikultural dəyərləri və tolerantlığı prioritet istiqamətə çevirmiş, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətindən miras olaraq bütün dünyada beynəlxalq forumların və tədbirlərin müəllifidir. Azərbaycan milli və etnik azlıqlarla yanaşı, bütün dinlərin nümayəndələrinin də dinc, tolerant və multikultural birgəyaşayışına malik ölkə kimi ölkə haqqında danışmaqda və bu tolerantlıq modelini bütün dünyada təşviq etməkdə israrlıdır.

Həmin günlərdə Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı Şuşada növbəti “Xarıbülbül” Musiqi Festivalı keçirilmişdir. Festival çərçivəsində “Azərbaycan musiqisində multikulturalizm” adı altında Azərbaycanda yaşayan müxtəlif xalqların musiqisi təqdim olunub. Bu, multikulturalizmin bariz göstəricisidir, Azərbaycanda müxtəlifliyin vəhdətdə olmasının sübutudur. Ölkə gələcəkdə də ayrı-ayrılıqda və bütün dünyada müxtəlif dinlərin və millətlərin nümayəndələrinin mədəni müxtəlifliyinin qorunub saxlanması, inkişaf etdirilməsi və uyğunlaşdırılması məqsədi daşıyır.   

Bu gün Cənubi Qafqaz özünü yenidən qurur. Regionda sülh danışıqları yeni yoldadır. İndi “sülh müqaviləsi”ndən sonra barışıq dövrü başlayır. Müharibədən sonrakı dövr regionda ictimai, siyasi, mədəni, iqtisadi əlaqələrin bərpasına xüsusi önəm verir. Və bu prosesə indi keçmişdən daha çox multikultural yanaşma lazımdır.

Şübhəsiz ki, multikulturalizmin bir əsrin şahidi olan Azərbaycan təkcə Qafqazın deyil, bütün regionun sülhün qorunub saxlanması və durğun inkişafı üçün bütün səylərini göstərəcək.

Bu məqaləni paylaşın:

EU Reporter müxtəlif xarici mənbələrdən geniş baxışları ifadə edən məqalələr dərc edir. Bu məqalələrdə yer alan mövqelər mütləq Aİ Reportyorunun mövqeləri deyil.

Eğilimleri